Berlín og Obama

Ég er nýkomin heim af ICP (International Congress of Psychology) í Berlín. Þar var ég svo lánsöm að heyra bæði óteljandi fróðleg erindi innan hinna ýmissu sviða sálfræðinnar sem og að fara og hlusta á Barack Obama flytja hina margumtöluðu ræðu.

 

Margt af því sem ég heyrði vakti áhuga minn. Meðal þess var erindi Philips Zimbardo um "The Lucifer effect" (http://www.lucifereffect.com/) þar sem þessi frægi sálfræðingur kynnti það hvernig ósköp venjuleg manneskja getur framið voðaverk undir ákveðnum aðstæðum eins og nýlegt dæmi um Abu Ghraib fangelsið í Bandaríkjunum sýndi. Það er þunn lína á milli engla og djöfla og skoðið myndina að ofan vel með þetta í huga..

Þetta felst meðal annars í því að viðkomandi fremur verknaðinn undir ákveðnu yfirvaldi sem segist taka ábyrgðina, er í einkennisbúningi sem felur persónueinkenni og sá sem voðaverkið er framið á er álitinn less than human. Þessi hugmyndafræði er sprottin upp úr tímamótarannsókn Milgrams sem sýndi fram á það að 67% þátttakenda voru tilbúin að gefa saklausri manneskju banvænt raflost við ákveðnar aðstæður. Zimbardo fjallaði einnig um psychology of heroism þar sem hann ítrekar fyrir fólki hversu mikilvægt er að horfa ekki í hina áttina og taka af skarið ef á þarf að halda. Hver sem er getur orðið hvunndagshetja og sem dæmi þá var það ungur strákur í lægstu deild hersins sem lét yfirmann í hernum vita af því sem fram fór í Abu Ghraib og fyrir vikið þurfti hann að fara huldu höfði í 3 ár þar sem margir vildu hann feigan fyrir að koma óorði á Bush stjórnina.

Annað erindi Davids Clark um verkefni hans í Bretlandi NICE Guidelines þar sem bresk stjórnvöld hafa fallist á að veita 173 milljón pund á ári (ef ég hef skilið þetta rétt) í hugræna atferlismeðferð (CBT) fyrir almenning með því skilyrði að þeir sýni fram á 50% árangur af meðferðinni (900 þúsund fá meðferð en 450 þúsund þurfa að ná bata). Verið er því að þjálfa upp ógrynni af sálfræðingum til þess að beita CBT og einnig er árangur mældur reglulega. Hugmyndin er svo að fleiri meðferðarform fari inn í þetta í framtíðinni sem sýna fram á sambærilegan árangur. Þetta er gríðarlega spennandi verkefni og myndi ég vilja sjá slíkt verkefni fara af stað á Íslandi. Þeir hafa gert sér grein fyrir þeirri staðreynd að kvíði, þunglyndi og fleiri raskanir kosta samfélagið gríðarlegar fjárhæðir á hverjum degi í kostnaði vegna m.a. vinnutaps og hef ég einnig skrifað um það á þessu bloggi. http://kristbjorg.blog.is/blog/kristbjorg/entry/542779/

Ég fór einnig á fyrirlestur þar sem kynnt var módel þar sem búið var að reikna það út að cost-effectiveness af sálfræðimeðferð væri 2.6. Einnig vakti áhuga minn session um sálfræði og hryðjuverk.

Þar komu fram margir áhugaverðir punktar eins og sá að ef hópar eru fluttir frá einum stað til annars (frá uppruna sínum) þá eiga þeir á hættu að deyja út á sama hátt og plöntur og aðrar dýrategundir. Hryðjuverk getur verið séð sem barátta hóps til þess að halda lífi. Sagan segir okkur að ótal hópar og tungumál hafa dáið út í gegnum tíðina. Þetta sé því ákveðinn varnarháttur til að verjast aðsteðjandi hættu. Globalization getur þannig haft slæm áhrif á suma menningarhópa í heiminum. Þessi fyrirlesari gagnrýndi harðlega dictatorship bandaríkjamanna. Einnig var rætt um sjálfsmorðsárásir út frá sjónarhorni hryðjuverkamannsins. Fyrir suma er þetta gert af trúarlegum ástæðum, menn trúa því að þeir séu að þjóna Guði sínum á þennan hátt og þeirra bíði himnaríki að verknaðinum loknum. Menn líta á það að þeir séu að fórna sér fyrir málstaðinn sem er æðri lífi þeirra á jörðu. Þannig muni þeir öðlast frægð og eilíft líf. Einnig hefur komið fram að oft er um persónulegt trauma að ræða hjá þessum mönnum þar sem þeir hafa misst mikið af nákomnu fólki í stríðinu og þetta sé hefnd en einnig leið til þess að hreinsa jafnvel flekkað mannorð eða t.d. HIV smitaðir og þetta sé því leið til þess að verða þekktir þrátt fyrir eigin persónulegan harmleik. Þetta er því ákveðin lausn og menn trúa því að þeir séu að fremja góðverk. Mörgum er þrýst til þess að taka þátt í slíku og að neita því er of mikil skömm til að geta lifað við. Þetta er auðvitað mikil einföldun en mig langaði að deila þessu aðeins með ykkur. Þetta eru mjög áhugaverðar pælingar.

Síðast en ekki síst heyrði ég Obama tala og það var merkileg upplifun. Þar voru 200 þúsund manns samankomin og mikill troðningur, gríðarleg öryggisgæsla og mikil stemming. Hann er greinilega að sýna fram á það að hann ætli að beita sér í utanríkismálum og minntist á margt áhugavert eins og komið hefur fram í fjölmiðlum eins og kjarnorkuvopn, global warming og fleira. Hann boðaði þó ekki stefnubreytingu í Írak því miður. Það var mögnuð upplifun að sjá stolt það og gleði sem ríkti í andlitum langflestra hörundsdökkra á svæðinu sem eru að eignast mikinn leiðtoga. Öryggisgæslan var gríðarleg og þurfti ég að fara í gegnum vopnaleit til þess að komast inn á aðalsvæðið, leitað í töskunni, hermenn og lögregla um allt og þyrla á sveimi fyrir ofan. Já, þetta var mikil upplifun.

 

 

Athugasemdir

[Þorsteinn Ásgeirsson (Icerock), 29.7.2008 kl. 22:42]

http://icerock.blog.is/blog/icerock/entry/601396

[Sigríður G. Malmquist, 30.7.2008 kl. 09:41]

Þessi ráðstefna hefur verið rosa upplifun. Hefði sko alveg viljað vera þar. En ég fer bara á næstu ráðstefnu.

[Steinn Hafliðason, 30.7.2008 kl. 13:34]

Fróðleg lesning hjá þér. Ég hef furðað mig á því í gegnum tíðina að sálfræðingar skuli ekki vera hluti af heilbrigðiskerfinu þar sem þunglyndi og kvíði og raskanir því tengdu er eitt af stærstu heilbrigðisvandamálum þóðarinnar og reyndar hins vestræna heims eins og hann leggur sig. Ef hlutverk stjórnvalda er að hámarka hamingju og efnahag þegna sinna er aukin áhersla á hugræna atferlismeðferð einmitt einn af þeim þáttum sem ætti að huga betur að.

Tilraun Breskra yfirvalda er mjög spennandi og vonandi eitthvað sem hægt er að læra af.